Verlies als leermoment: hoe om te gaan met teleurstelling bij kinderen
Het eindsignaal klinkt. De jongens druipen af. Sommige met tranen, anderen met gebogen hoofd. De tegenstander vierde feest. Jouw team baalt — en jij ook. Maar verlies is niet het einde. Het is een kans. Een leermoment. Als je weet hoe je het aanpakt.
Emotie is menselijk — ook bij jonge sporters
Voor kinderen is winnen vaak gelijk aan ‘goed zijn’ en verliezen aan ‘falen’. Dat is niet aangeleerd, dat voelen ze intuïtief. Verliezen roept dus direct emotie op: verdriet, boosheid, schaamte, onzekerheid.
Sportpsycholoog Niek Rovers legt uit: “Het brein van een kind kan verlies nog niet goed relativeren. Daarom is de reactie intens. Als trainer kun je die emotie erkennen, begeleiden én ombuigen.”
De grootste valkuil: relativeren te vroeg
Zeggen “het is maar een spelletje” of “je speelde toch goed?” is vaak bedoeld als troost, maar haalt de ervaring van het kind onderuit. Hij voelt zich dan niet serieus genomen. Beter is het om de emotie er eerst te laten zijn.
Laat ze:
- Even zitten of alleen zijn
- De tranen laten vloeien zonder oordeel
- Zelf naar jou toekomen als ze er klaar voor zijn
Van gevoel naar reflectie
Na de eerste emotie kun je het gesprek aangaan:
- “Wat vond je het moeilijkste vandaag?”
- “Waar was je trots op ondanks het verlies?”
- “Wat zou je de volgende keer anders doen?”
Dit leidt tot inzicht. En inzicht leidt tot groei.
Trainer Fatima el Hayani: “Ik vraag altijd eerst naar gevoel, dan naar beleving, pas daarna naar prestatie. Als je het omdraait, verlies je het kind.”
Hoe verlies leerzaam wordt
- Gebruik videobeelden (maar met context)
Laat beelden zien, niet om te wijzen op fouten, maar om spelers zelf te laten ontdekken wat er gebeurde. Laat ze hun eigen mening vormen. - Zorg voor herhaling van situaties op training
Als het misging bij een cornerverdediging, bouw die situatie op tijdens training en laat ze zélf oplossingen bedenken. - Evalueer het teamproces, niet alleen het resultaat
Was er communicatie? Samenwerking? Wat ging wél goed, los van de uitslag? - Introduceer het concept ‘leren winnen van verlies’
Geef concrete voorbeelden van topspelers die groeiden door pijnlijke momenten.
Ouders als bondgenoot
Ouders willen vaak troosten of verklaren. “De scheidsrechter hielp niet mee.” Of: “Je had ook niet op die plek moeten staan.” Maar daarmee wordt het verlies buiten het kind gelegd — en gaat de kans tot leren verloren.
Informeer ouders over hoe verlies verwerkt wordt in jouw team. Geef tips voor gesprekken op de terugweg:
- Stel open vragen
- Vermijd oordelen of excuses
- Focus op inzet en gedrag
Conclusie
Verliezen doet pijn. Zeker bij jonge spelers. Maar het is ook goud waard — mits je het goed begeleidt. Trainers die verlies niet wegmoffelen, maar juist omarmen als leermoment, geven hun spelers een levensles die veel verder gaat dan voetbal. Want omgaan met tegenslag is misschien wel de belangrijkste vaardigheid die sport kan meegeven.